Jak się pisze 5 zdań, w których ludzie najczęściej mylą „dlatego” z „dla tego” (i jak ich uniknąć!)?

5 zdań, w których ludzie najczęściej mylą dlatego z dla tego (i jak ich uniknąć!)

Ach, te homofony! Słowa brzmiące identycznie, lecz o odmiennym zapisie i znaczeniu, potrafią spędzić sen z powiek niejednemu użytkownikowi języka polskiego. Dlatego i dla tego to jedne z tych par, które generują sporo problemów. Błędy w ich użyciu nie należą do rzadkości, a ich przyczyna leży często w niedostatecznym zrozumieniu funkcji, jakie pełnią w zdaniu. Jako językoznawca z wieloletnim stażem, postaram się dziś przybliżyć Państwu pięć najczęstszych przykładów zdań, w których dochodzi do pomyłek, a także podpowiem, jak ich uniknąć. Bo przecież, jak mawiał prof. Jan Miodek (a parafrazując jego słowa), dbałość o poprawność językową to wyraz szacunku dla rozmówcy i dla samego języka.

1. Dla tego powodu nie mogłem przyjść.

To jeden z klasycznych przykładów, gdzie mamy do czynienia z pomieszaniem zaimka z partykułą. W zdaniu tym, zamiast wyrażać przyczynę, próbujemy odnieść się do konkretnego powodu, który został wcześniej wspomniany lub jest znany. Poprawna wersja to oczywiście: Dlatego nie mogłem przyjść. Dlatego pełni tutaj funkcję spójnika przyczynowo-skutkowego, wprowadzając wyjaśnienie, dlaczego nie mogłem się pojawić. Dla tego (rozdzielnie) moglibyśmy użyć, gdybyśmy dosłownie chcieli coś komuś ofiarować lub przeznaczyć dla tego konkretnego powodu, co brzmi dość nienaturalnie w tym kontekście.

Pomyślmy o tym w następujący sposób: dlatego to skrót myślowy od frazy z tego powodu, gdzie z tego powodu można łatwo zastąpić synonimami takimi jak w związku z tym. Spróbujmy w zdaniu Dla tego powodu nie mogłem przyjść zastąpić dla tego słowem z tego. Już na pierwszy rzut oka widać, że coś tu nie gra. Natomiast zamiana dlatego na w związku z tym w zdaniu Dlatego nie mogłem przyjść nie zmienia jego sensu.

2. Zrobiłem to dla tego, żeby ci pomóc.

Kolejny częsty błąd. Tutaj problem polega na tym, że dla tego używamy, próbując wprowadzić cel działania. Celem działania wprowadza się za pomocą konstrukcji po to, żeby lub po prostu żeby. W tym przypadku poprawne zdanie brzmi: Zrobiłem to dlatego, żeby ci pomóc. Dlatego tutaj nie tylko łączy przyczynę i skutek, ale także wskazuje na intencję. Użycie dla tego w tym kontekście jest po prostu niepoprawne. Co ciekawe, zdanie Zrobiłem to dla tego prezentu, żeby ci pomóc w jego wyborze byłoby poprawne, choć stylistycznie dość ciężkie.

Często spotykam się z tym błędem w wypowiedziach ustnych. Myślę, że wynika to z tego, że w mowie potocznej często pomijamy pewne elementy zdania i skracamy wypowiedzi. Jednak w piśmie, szczególnie w tekstach oficjalnych, powinniśmy zwracać na to szczególną uwagę. Warto też pamiętać, że dlatego może wprowadzać zdanie podrzędne celu, ale tylko jeśli cel ten jest jednocześnie przyczyną działania. W przeciwnym razie powinniśmy użyć konstrukcji po to, żeby.

3. Dla tego chłopca kupiłem lody, bo był smutny.

W tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w której poprawne byłoby użycie zarówno dlatego, jak i dla tego, ale znaczenie zdania byłoby inne. Użycie dlatego w tym kontekście (Dlatego chłopca kupiłem lody, bo był smutny) brzmi nienaturalnie i sugeruje, że kupienie lodów chłopcu było konsekwencją jego smutku, co jest dość absurdalne. Poprawna wersja, w której chcemy podkreślić, komu kupiliśmy lody, to: Dla tego chłopca kupiłem lody, bo był smutny. Tutaj dla tego odnosi się do konkretnego chłopca, a bo był smutny wyjaśnia powód zakupu lodów.

Zwróćmy uwagę na subtelność tego przykładu. Różnica polega na nacisku, jaki kładziemy na poszczególne elementy zdania. Używając dla tego, skupiamy się na osobie, której coś ofiarowujemy. Używając dlatego, skupiamy się na przyczynie jakiegoś działania. Ta subtelna różnica w znaczeniu jest kluczowa dla poprawnego użycia tych dwóch wyrażeń.

4. Nie poszedłem do kina, dla tego nie widziałem filmu.

Kolejny klasyk! Tutaj ewidentnie potrzebujemy spójnika przyczynowo-skutkowego. Poprawna wersja to: Nie poszedłem do kina, dlatego nie widziałem filmu. Dlatego łączy ze sobą dwie części zdania, wskazując, że brak obecności w kinie był przyczyną niewidzenia filmu. Użycie dla tego w tym przypadku jest całkowicie błędne i nie ma sensu.

Warto zwrócić uwagę na interpunkcję w tego typu zdaniach. Przed dlatego zazwyczaj stawiamy przecinek, szczególnie gdy łączy ono dwa zdania współrzędne (czyli takie, które mogłyby istnieć samodzielnie). Pamiętajmy, że interpunkcja jest równie ważna jak ortografia i gramatyka! Dobre opanowanie zasad interpunkcji znacznie ułatwia zrozumienie tekstu i pozwala uniknąć nieporozumień.

5. Dla tego właśnie tak postąpiłem!

I znów mamy do czynienia z sytuacją, w której błąd wynika z nieporozumienia co do funkcji, jaką ma pełnić dane wyrażenie. W tym zdaniu chcemy podkreślić, że coś zrobiliśmy z konkretnego powodu. Poprawna wersja to: Dlatego właśnie tak postąpiłem!. Dlatego wzmacnia tutaj przekonanie mówiącego o słuszności swojego postępowania, wskazując na przyczynę, która go do tego skłoniła. Użycie dla tego w tym kontekście jest niepoprawne i zmienia sens zdania na zupełnie niezrozumiały.

Zauważmy, że dlatego w tym zdaniu pełni funkcję partykuły wzmacniającej. Podobną funkcję pełnią słowa takie jak właśnie, przecież czy naprawdę. Użycie partykuł wzmacniających dodaje wypowiedzi ekspresji i podkreśla emocje mówiącego. Warto znać różne funkcje dlatego, aby móc świadomie i poprawnie posługiwać się tym słowem.

i porównanie

Spójrzmy na zebrane przykłady w formie tabeli, aby lepiej zobrazować różnice i ułatwić zapamiętanie poprawnych form:

Sprawdź swoją wiedzę!

A teraz krótki quiz! Wybierz poprawną formę w poniższych zdaniach:

1. (Dlatego / Dla tego) pogoda była zła, zostaliśmy w domu.
2. Kupiłem kwiaty (dlatego / dla tego) pani, która mi pomogła.
3. (Dlatego / Dla tego) się spóźniłem, musiałem zawieźć dziecko do lekarza.
4. Zrobiłem to (dlatego / dla tego), że mi na tobie zależy.
5. (Dlatego / Dla tego) właśnie kocham ten język!

(Odpowiedzi: 1. Dlatego, 2. Dla tego, 3. Dlatego, 4. Dlatego, 5. Dlatego)

Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Państwu zrozumieć różnicę między dlatego a dla tego i ułatwi unikanie błędów w przyszłości. Pamiętajmy, że język polski jest piękny i bogaty, ale wymaga od nas uwagi i staranności. Dbajmy o niego, a on odwdzięczy się nam precyzją i bogactwem wyrażania myśli.