zaimek

Co to jest zaimek i kiedy go używać?

Zaimek to jedna z dziesięciu części mowy języka polskiego. Jego nazwa pochodzi od słów „za imię”, co oznacza, że w miejsce jakiegoś imienia czy nazwy, możemy użyć określeń takich jak np. to, ktoś, coś, tamto, on, ona. Pamiętajmy, jednak, żeby zaimki stosować tylko wtedy, kiedy odbiorca wie, do czego lub kogo się odnosimy. Mogą być zaimki osobowe, zwrotne oraz wskazujące.

Funkcje zaimków

Najważniejszym zadaniem zaimków, jest po prostu zastępowanie wyrazów. Mogą one być stosowane zamiennie z częściami mowy, takimi jak: rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki i liczebniki. Dzięki zastosowaniu zaimka możemy uniknąć licznych powtórzeń tak jak w poniższym przykładzie:

  • Kasia przeczytała ostatnio świetną książkę. Kasia przeczytała książkę bardzo szybko i pożyczyła książkę koleżance. Koleżance książka też się spodobała.
  • Kasia przeczytała ostatnio świetną książkę. Przeczytała bardzo szybko i pożyczyła koleżance. Jej też się spodobała.

Zaimki pełnią w zdaniu jeszcze dwie ważne funkcje:

  • pomagają skrócić wypowiedź,
  • pozwalają nam na nazywanie rzeczy, podanie ich ilości i okoliczności w sytuacji, kiedy nie wiemy, jaka jest ich właściwa nazwa, np. to, ileś, kiedyś.

Typy zaimków

Jako że zaimki mogą zastępować jedynie samodzielne części mowy, dzielimy je na:

  • zaimki rzeczownikowe, czyli te, które zastępują rzeczowniki. Są to np. ty, ja, ona, on, ono, wy, my, nic, ktoś, coś, nic, co kto,
  • zaimki przymiotne, czyli zastępujące przymiotnik. Są to np. twój, mój, nasz, tamten, ta, jej, jego, który,
  • zaimki przysłowne, czyli te, które zastępują przysłówki. Są to np. tu, tam, gdzieś, kiedyś, wtedy, tak,
  • zaimki liczebne, czyli zastępujące liczebniki. Są to np. kilka, ile, ileś, tyle.

Zaimki rzeczowny możemy rozróżnić też w odniesieniu do funkcji, jaką pełnią:

  • zaimki osobowe, takie jak np. ty, ja, on, ona, ono, my, wy, one, oni
  • zaimki dzierżawcze takie jak np. twój, mój, jego, nasz, wasz, ich, jej,
  • wskazujące takie jak np. tamten, to, tam, tu, ta, ten, tędy, ci, tamci, sam, taki,
  • zwrotne takie jak np. się, sobie, siebie
  • nieokreślone takie jak np. ktoś, coś, jakiś, gdzieś, kiedyś, cokolwiek,
  • pytające takie jak np. jaki? który? co? kto? gdzie? kiedy? czemu? kogo? jak? komu?,
  • przeczące takie jak np. nikt, żaden, nic, nigdzie, nigdy,
  • względne takie jak np. jak, gdzie, tam, kto, co komu,
  • upowszechniające takie jak np. zawsze, wszystko, wszyscy, każdy.

Odmiana zaimków

W jaki sposób odmieniamy zaimki? Tak, jak części mowy, które zastępują. Tak więc odmieniać będziemy kolejno:

  • zaimki rzeczownikowe przez: liczby i przypadki,
  • zaimki przymiotnikowe przez: liczby, przypadki oraz rodzaje,
  • zaimki liczebnikowe przez: przypadki i rodzaje.

Zaimki przysłówkowe, tak jak przysłówki, nie odmieniają się.

Na koniec, zwróćmy jeszcze uwagę na to, w jaki sposób właściwie dobierać w zdaniu zaimki typu mnie/mi, tobie/ci, jemu/mu, jego/go. Pierwszą, dłuższą formę, umieszczamy zawsze na początku zdania oraz kiedy chcemy znacząco podkreślić swój pogląd, np.

Mnie się ta restauracja podoba.

Natomiast, przy standardowych spostrzeżeniach, sięgamy po formę krótką, np.

Podoba mi się ta restauracja.

Teraz kiedy o zaimkach wiemy już wszystko, z powodzeniem możemy stosować je w swoich wypowiedziach.